HAM-DMR

De nieuwsgierigheid van de mens kent geen grenzen, en waar een wil is is een weg. Dit is vaak het uitgangspunt van het radio-amateurisme. Naast de hobbyist met in de tuin een grote antennemast en een grote antenne, is er de laatste jaren een ander soort radio-amateur opgestaan, nieuwsgiering naar nieuwe technologieën en communicatietechnieken in de privé- en professionele wereld. Zo hebben radio-amateurs de digitale DMR-technologie geaccepteerd waarbij gesprekken digitaal geëncodeerd kunnen worden en over grote afstand verzonden worden via het wereldwijde Internet.

De wereld van gespreksgroepen

De wereld kent momenteel 3 grote internationale radio-netwerken op basis van DMR voor zendamateurs: DMR-MARC als eerste, met een voornamelijk gebruik van Motorola apparatuur; DMR+ als tweede netwerk dat gebruik maakt van de goedkopere toestellen van voornamelijk Hytera, en het zogenaamde BrandMeister-netwerk, waar er naast de professionele merken ook aanzienlijk ruimte is voor zelfbouw en andere flexibele toepassingen van de DMR-technologie.

Elk van die drie netwerken kent een vergelijkbare opzet: door middel van zogenaamde gespreksgroepen per werelddeel, continent, taal, land en regio kunnen radio-amateurs communiceren met mekaar op basis van taal, geografische ligging of interesses. Afhankelijk van de nationale implementatie van het netwerk kan een radio-amateur eenvoudig door het selecteren van een andere gespreksgroep, internationale verbindingen maken.

Die gespreksgroepen worden voorgesteld door nummers, en op basis van die nummers kunnen de beheerders van de landelijke netwerken en de individuele repeaters bepalen of een transmissie op zo een gespreksgroep wordt doorgelaten op hun repeaters. Zo is er een gespreksgroep met nummer “1” bij DMR-MARC en DMR+ (91 bij BrandMeister) die wereldwijd beschikbaar hoort te zijn. Ook heeft elk land op basis van de individuele landcode een nationale groep (206 voor België, 204 voor Nederland, 208 voor Frankrijk, …) en afhankelijk van het netwerk zijn ook regionale groepen beschikbaar (2061 voor het noorden van België, 2081 tot en met 2089 voor 9 regionale zones in Frankrijk, …).

Het interessante van die groepen is dat je, ondanks dat je niet in Frankrijk bent, wel een groep zoals 2083 kan oproepen en een gesprek hebben met andere mensen die naar deze groep luisteren, zonder dat de zendamateurs op deze groep ook effectief in de regio in Frankrijk zijn. Zo is de gespreksgroep met nummer 2043 voorzien voor het Zuiden van Nederland, maar een zendamateur die woont in Maastricht en op weg naar Amsterdam kan ervoor kiezen om ook in Amsterdam te zenden en te luisteren naar groep 2043, en de lokale repeater in Amsterdam zal de gesprekken van groep 2043 doorgeven voor zolang de Maastrichtse zendamateur actief is op die repeater.

Lokaal

Zo zijn er ook gespreksgroepen met nummer 8 en 9. Deze groepen zijn van een aparte configuratie voorzien. Zo is gespreksgroep 9 op alle drie de netwerken gereserveerd voor zogenaamde “lokale” gesprekken op de individuele repeater. Gesprekken in die groep worden niet geroute naar de rest van het netwerk, maar zijn enkel hoorbaar op de repeater die de inkomende communicatie ontvangt. Gespreksgroep 8 wordt vaak opgezet waarbij gesprekken op deze gespreksgroep enkel over een beperkt aantal repeaters word gedeeld, vaak op basis van regio. Zo kan een provincie 2 DMR-repeaters kennen, waarbij elke repeater een gespreksgroep 9 ondersteunt die niet verbonden is met de andere repeaters, en een gespreksgroep 8 die geroute wordt naar de andere repeater binnen dezelfde provincie.

Op het eerste zicht is hier niets mis mee. Mensen binnen het zendbereik van de repeater kunnen via gespreksgroep 9 communiceren met andere radioamateurs van bijvoorbeeld dezelfde club op één enkele repeater, en mensen woonachtig in dezelfde provincie kunnen via gespreksgroep 8 contacten maken met andere inwoners van dezelfde provincie.

Het probleem stelt zich pas als één van de deelnemers van een gesprek bijvoorbeeld mobiel is, en buiten het bereik van de repeater geraakt. Omdat de gesprekken op groep 8 beperkt gedeeld worden, en op groep 9 helemaal niet gedeeld worden over andere repeaters, rijdt deze radio-amateur zichzelf buiten het bereik van het gaande gesprek. In sé is dit niet wenselijk, zeker niet in een internationaal, wereldwijd netwerk met wereldwijd beschikbare gespreksgroepen.

Reflectoren als oplossing

Een aantal oplossingen werden uitgedacht. Heel wat radio-amateurs geïnteresseerd in digitale techniek hadden dezelfde ervaringen al met D-STAR gehad, een netwerktechnologie van een bepaalde fabrikant van radio-apparatuur. In die digitale techniek werd gebruikt gemaakt van zogenaamde virtuele “reflectoren”, nummers waar lokale repeaters zich mee konden verbinden zodat een gesprek dat lokaal gevoerd werd, ook beschikbaar was op deze “reflector”. Een andere radio-amateur op een andere repeater kon dan zijn repeater koppelen aan deze reflector om het gesprek dat gestart was op een andere repeater, te volgen op zijn repeater.

De reflector-techniek werd in 2014 geïntroduceerd in HAM-DMR en heel wat radio-amateurs met D-STAR in de vingers begonnen deze techniek toe te passen om hun gesprekken toch buiten het bereik van hun eigen repeater te kunnen voeren.

Deze techniek heeft evenwel gaten: als een radio-amateur dreigt buiten het bereik van zijn repeater te rijden, moet hij een vrij moment vinden binnen een lopend gesprek om de repeater te koppelen met een reflector, en eens buiten het bereik moet hij op een andere repeater eveneens de lokale groep 9 koppelen aan diezelfde reflector. Dat zijn heel wat handelingen voor een mobiele radio-amateur. Daarnaast is er het risico dat hij er niet in slaagt om de lokale groep van de eerste repeater op tijd te koppelen aan de reflector, waardoor hij effectief buiten het bereik van zijn gesprek dreigt te rijden.

Gespreksgroepen als oplossing

Natuurlijk werd snel duidelijk dat deze techniek zijn limieten kent. Voor de klassieke radio-amateur die het makkelijker vind om 1 repeater als 1 lokale entiteit te beschouwen, is de reflectortechniek een uitbreiding van de gangbare analoge logica, maar DMR kan zoveel meer en eens je als radio-amateur het nut en concept van individuele gespreksgroepen in het netwerk begrijpt, begrijp je ook sneller de voordelen van gespreksgroepen.

Dat verklaart ook de recente groep van regionale gespreksgroepen in verschillende landen, die internationaal beschikbaar zijn. Deze gespreksgroepen zijn, omwille van hun internationale bereikbaarheid, vaak ook nog eens eenvoudig in te stellen om te “roamen” bij de radio’s die deze functie ondersteunen (de radio wisselt automatisch van best bereikbare repeater, en onderhoud toch dezelde instellingen van gespreksgroep, om zo een gesprek verder te zetten in dezelfde gespreksgroep maar op een andere repeater, zonder tussenkomst van de radio-amateur).

Weg met groep 9

Met de opkomst van deze regionale gespreksgroepen vervalt meer en meer het belang van de lokale gespreksgroep 8 en 9 op individuele repeaters, en misschien is het tijd om deze gespreksgroepen uit te doven. Want nog altijd gebeurt het vaak dat enkele radio-amateurs merken dat ze op dezelfde repeater werken en uitwijken naar de lokale groep 9, terwijl luisterende radio-amateurs niet in dezelfde regio zijn en niet kunnen overschakelen naar de repeater met gespreksgroep 9 waar het gesprek verder gaat.

Gesprekken die momenteel op groep 8 en 9 gebeuren en niet beschikbaar zijn voor radio-amateurs die niet rechtstreeks deze repeaters kunnen ontvangen, kunnen best gevoerd worden op de respectievelijke regionale gespreksgroepen. Deze regionale gespreksgroepen zijn wel toegankelijk voor mensen die buiten de regio actief zijn en het gesprek willen volgen.

Op het einde van de rit kan je evenwel als sysop niet groep 9 blokkeren. Groep 9 wordt al niet op het netwerk geroute, en elke radio-amateur die begint uit te zenden op groep 9 zal door de repeater geaccepteerd worden, en de zending op groep 9 uitzenden. Het is dus aan de invididuele radio-amateur om na te denken wat de impact is als hij of zij zegt “kom, laten we lokaal op groep 9 gaan”. Zeker in het licht van opmerkingen dat het op de drie netwerken vaak stil is.

Sluit je dus als zend-amateur niet af, maar kom uit op de regionale of on-demand gespreksgroepen en maak de hobby ook voor anderen interessanter.